اگر قدرت به معنی توانایی تأثیرگذاری بر دیگران باشد، رسانه های ارتباط جمعی قدرت بی‌اندازه‌ای دارند. در جوامع مختلف رسانه‌های خبری به طور کلی حق تحقیق تهیه و ارسال گزارش را دارند. در بسیاری از این کشورها برای خبر نگاران حمایت‌های قانونی پیش‌بینی شده است تا آنها بتوانند ازاین حق استفاده کنند. اما برخورداری از حق، مسئولیتی را نیز به همراه دارد. برای روزنامه نگاران، نخستین وظیفه مهم در جامعه‌ای آزاد، گزارش دقیق و منصفانه اخبار است: اعتقاد و عملکرد به اصول اخلاقی روزنامه نگاری

با توجه به نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری دهم و پیش بینی ناپذیرتر بودن این دوره با توجه به اعمال احزاب و نامزدهای احراز پست ریاست جمهوری مطلب زیر سعی در تحلیل و بررسی نقش انکار ناپذیر رسانه ها دارد

سالها خبرنویسی در مطبوعات و اخیرا رسانه های ارتباط جمعی تاکنون پاسخ روشنی به پرسش «خبر چیست؟» (What is News) داده نشده است. دانشجویان در کلاسهای درس بیشتر با توصیفهای گوناگون از «پدیده خبر» آشنا می شوند، از این رو پس از پایان درس خبرنویسی، ناتوان از ایجاد رابطه یی منطقی میان عناوین درس، در ارایه تعریفی جامع و مانع برای «خبر» (News) نیز در می مانند.

«خبر فرایند ارزش گذاری عناصر رویداد عینی است، با توجه به منافع فرستنده و نیاز مخاطب.»

در این تعریف همه مفاهیمی که در شناخت خبر ارایه می شوند، وجود دارد:
1-خبر یک فرایند است. پس ارایه مدلهای ارتباطی مانند: «مدل دروازه بانان خبر وایت»، «براس وستلی و مالکم مک لین» و «جریان اخبار در مدل مک نلی» با ارایه این تعریف قابل فهم خواهد شد.
2-ارزش گذاری، معیار سنجی خبرنگاران که امروزه هفت ارزش خبری به صورت استاندارد معمول در کلاسهای خبرنویسی به دانشجویان آموخته می شود.
3-عناصر یک رویداد عینی، شش عنصر / که [چه کسی] / کجا / کی [چه وقت] / چه چیزی / چرا / چگونه؟
4-منافع فرستنده اعم از عوامل درون سازمانی (منافع خود) یا برون سازمانی(شناخت از مخاطبان) در نحوه شکل گیری خبر مؤثرند.
بر این اساس «مفاهیم اساسی خبر» بر خلاف تصور رایج سه مفهوم درستی خبر، روشنی خبر و جامعیت خبر نیست، زیرا این سه مفهوم در یک مفهوم «عینیت» یا «عینی بودن رویداد در تنظیم خبر» تجلی می یابند.
همچنانکه «جامعیت خبر» با ارایه «عناصر خبر» برآورده می شود، «روشنی خبر» با رعایت «مبانی نگارش رسانه یی» و «درستی خبر» با «انعکاس رویداد آن طور که اتفاق افتاده است و نه آن طور که خبرنویس مایل است اتفاق بیفتد»، تحقق خواهد یافت. (1)

پس از عبور از بحث چیستی و تعریف سریع خبر (با وجود چالش های فراوان در حوزه تعریف) و روشن شدن چگونگی تهیه خبر بر اساس ارزش های خبری ، پردازش آن جهت تهیه خوراک مخاطب مطرح میشود . در این مرحله جدا از طرح مسئله مجموعه قوانین هر کشور نگارنده بحث رعایت اصول اخلاقی خبر را مهمترین چالش در حوزه نحوه تهیه می داند

اصول اخلاقی مجموعه ای از اصول و ضوابطی است که به عمل جهت می بخشد. در جایی که قانون در موقعیتی خاص باید و نباید ها را مشخص می سازد، ضوابط اخلاقی بر اساس ارزش‌های شخصی، حرفه‌ای، اجتماعی و اخلاقی، شکل گرفته و ریشه در استدلال دارند. در واقع تصمیم گیری بر اساس اصول اخلاقی، به معنای به کارگیری این ارزش‌ها در فعالیت روزمره شما است.

خبرنگار فقید و نویسنده معروف ، جان هرسی (2) که تأثیرات حمله‌ اتمی به هیروشیما را پوشش خبری داد، می گوید: " قانونی مقدس در روزنامه نگاری وجود دارد. نویسنده نباید از خود چیزی ابداع کند. شرح نوشته شده در برگه مجوز نشر، باید چنین نوشته شده باشد: هیچ کدام از این مطالب ساختگی نیست."

در روزنامه نگاری خطاهای اخلاقی رخ می دهند. ممکن است بعضی خبرنگاران به ارایه اطلاعات ساختگی مبادرت کرده، یا برخی از سردبیران از منابع مختلف پول دریافت کرده‌ باشند. و یا این که ارگانهای خبری، تبلیغات را به شکل اخبار منتشر کرده‌اند. هنگامی‌ که چنین اتفاقاتی رخ می دهد، افکار عمومی حق دارد که همه‌ آنچه را که در رسانه‌های خبری مشاهده می‌شود مورد سوال قرار دهد. آنگاه که روزنامه نگاران خلاف اصول اخلاقی رفتار می ‌کنند، همه‌ روزنامه نگاران و همه‌ ارگانهای خبری آسیب می‌بینند چرا که چنین رفتاری، درستی و صحت تمام حرفه روزنامه گاری را زیر سوال می‌برد. هنگامی که اعتباریک روزنامه آسیب می‌بیند طبیعتا توان بقای اقتصادی یک ارگان خبری هم لطمه می‌خورد.

بنابراین همانند بسیاری‌ از حرفه‌ها، روزنامه‌نگاری‌ نیز نیاز به‌ نظارت‌های‌ حرفه‌ای‌ دارد. ولی‌ برخلاف‌ حرفه‌های‌ دیگر، اصول‌ و مقررات‌ اخلاق‌ حرفه‌ روزنامه‌نگاری‌ در بسیاری‌ از کشورها،مدون‌ و مشخص‌ نیست‌. در اوایل‌ قرن‌ بیستم‌، کشورهای‌ اروپایی‌ بر ضرورت‌ تدوین‌ اصول‌ ومقررات‌ اخلاق‌ حرفه‌ روزنامه‌نگاری‌ تاکید کردند  انجمن‌ها و فدراسیون‌های روزنامه نگاری در سراسر جهان مجموعه‌ قوانینی اخلاقی به وجود آورده اند تا عملکرد روزنامه نگاران عضو خود را هدایت نمایند. قوانین اخلاقی می‌توانند همه چیز، از دزدی ادبی تا امور شخصی و از اصلاحات تا امور محرمانه را پوشش دهند. برخی از این قوانین خلاصه و مختصر هستند در حالی ‌که برخی دیگر طولانی و با جزییات کامل. کلود- ژان برتران (3) استاد دانشگاه موسسه‌ مطبوعاتی فرانسه (4) در پاریس، قوانین اخلاقی بسیاری از کشورها را بررسی کرده و می‌گوید که سه عامل اصلی در بیشتر آنها مشترک است:
*        ارزش‌های بنیادین، از جمله احترام به زندگی و همبستگی انسانها؛
**   ممنوعیت‌های بنیادین از جمله دروغ گفتن، باعث آزار بی‌جهت شدن و یا تصاحب آنچه که به دیگری تعلق دارد؛
***       رعایت اصول روزنامه نگاری مانند دقت، انصاف ،عدالت و استقلال.  (5) و (6) و (7)

با توجه به توضیحات بالا به نظر می رسد حرفه خبرنگاری کاری بر پایه یکسری اصول قواعد قوانین خاص و روش روتین اما غیر مرقبه است حتی در پاره ای موارد نوعی از روزنامه نگاری را شاهد هستیم که آن را روزنامه نگاری بحران نیز می دانند ، به یک تعبیر، روزنامه‎نگاری بحران، روزنامه‎نگاری پشتیبان مردم و حافظ منافع عمومی در شرایطی است که به دلیل وقوع یک رویداد غیرمترقبه، تقریباً هیچ‏ چیز در جای خود قرار ندارد. با وجود این، روزنامه‎نگاری بحران را نمی‎توان یک مکتب یا ژانر مستقل روزنامه‎نگاری با اصول و قواعد شناخته شده، مشخص و از پیش تعیین‏شد? جهانی دانست. به نظر می‏رسد با اینکه روزنامه‏نگاری بحران از سال‏ها پیش وجود داشته اما این نوع روزنامه‏نگاری پس از یازدهم سپتامبر دارای جایگاه ویژه‏ای شده است. این شیوه از روزنامه‏نگاری دارای کارکردهای ویژه‏ای است که بخشی به توانایی بالقوه روزنامه‏نگاری بحران بازمی‏گردد و بخش دیگر نیز به آمادگی‏های پیشین روزنامه‏‏نگار برای مقابله با بحران  (9)

گفتنی است در مواقع بحران تعاریف و نحوه عملکرد خبرنگاران بسیار متفاوت و تاثیر گذار خواهد بود ، اما انتخابات های ایران را نمی توان بحران نامید پس چگونه است که در آستانه انتخابات دهم ریاست جمهور کلیه تعارف از حرفه مقدس خبرنگاری در نزد عده ای خدشه دار میشود و تحت حرفه اطلاع رسانی بیشترین تخریب نه به حزب یا فرد رقیب که به این حرفه وارد میشود

=============================================
با توجه به زشتی این رفتار فقط یک مورد از زشت ترین اعمال صورت گرفته طی هفته گذشته در این حوزه در ادامه می آید
متاسفانه در سایت رسمی یکی از نامزد های انتخاباتی (10) نظر سنجی مطرح شد ، تاسف نه برای متن نظر سنجی و یا موضع گیری نامزد محترم  بلکه برای خدشه در رای نزدیک به ده هزار نفر
همانطور که در این لینک مشاهد میکنید در صفحه اصلی سایت رسمی ایشان سمت چپ شما و گوشه سمت بالا یک نظر سنجی مطرح شده گزینه ها را به دقت نگاه کنید!   ( متن گزینه های 1 تا 3 و ترتیب آن ها را در حافظه خود ثبت کنید)
حال وقتی که افراد رای میداند (نظر سنجی الان روی سایت نیست) به این لینک میرفتند در نگاه اول یک نظر سنجی روی سایت اصلی یک کاندیدای مطرح و نظر وی که توسط کاربران تایید شده (دقت کنید)
اما این نظر سنجی اکنون رو سایت این کاندیدا وجود ندارد و شما به این صفحه خواهید رفت ... به راستی چرا؟
بر میگردیم و باز لینک های بالا را مرور میکنیم یک نظر سنجی  و نتیجه نظر سنجی توسط کاربران
کسانی که هنوز متوجه نشده اند عکس پایین حاصل کنار هم قرار گرفتن عکس های دو لینک بالا است (که از Cached گوگل تهیه شده)

بله شما در این سایت اگر در نظر سنجی (عکس بنفش سمت راست) مثلا به شماره یک (باعث ارتقا ...) رای میداد در نتیجه نظر سنجی ( عکس آبی سمت راست) به شماره دو رای داده بودید!
و برعکس یعنی شما به شماره یک نتایج نظر سنجی(باعث خدشه دار شدن...) رای داده اید و نه شماره یک نظر سنجی(باعث ارتقا ...)

جالب آنست که این سایت نزدیک به ده هزار بازدید کننده خود را فریب داده و در نتایج انتخاباتی با وسعت کمتر تقلبی فاحش مرتکب شده است (کسانی که هنوز شک دارند با وجود جذف نظر سنجی توسط این سایت متقلب لینک سرچ گوگل تا دیشب همچنان در Cached  خود این صفحات را داشت) (11)

برای تحلیل این عمل زشت سایت مزبور شاید هیچ پاسخی وجود نداشته باشد جز سهم خواهی از حاکمیت ، از قدرت به هر نحو ممکن با زیر پا گذاردن کلیه اصول حوزه اطلاع رسانی
شاید آنجا که "مسعود سفیری، سردبیر و عضو شورای تعداد زیادی از روزنامه‏ های قبل و بعد از دوم خرداد نقش روزنامه ‏نگاران را کاملا متفاوت می خواند. به خاطر این که از رسانه‏ های سنتی مثل روزنامه و نشریه، محروم هستند." تعریف وی از روزنامه نگاری و خبر رسانی کاملا متفاوت است (12) و باید دید این دیدگاه پایه در هجمه ای از قبل طراحی شده دارد؟
و آیا باید منتظر حرکاتی از این دست بود؟

آینده پاسخ شماست و باید بدانید

این جنگ قدرت و فریبکاری است نه اطلاع رسانی باز  وشفاف

================================================

(1) امید مسعودی مدرس دانشکده خبرو مدیر مسؤول «ایران سال» منبع
(2)  John Hersey .
(3) Claude-Jean Bertrand.
(4) University of Paris’s French Press Institute
(5)   دکتر نعیم بدیعی  " معیارهای‌ روزنامه‌نگاری‌ مطلوب‌ در ایران‌: بررسی‌ دیدگاه‌های‌ استادان‌ دانشگاه‌ و روزنامه‌نگاران‌ " جهت آشنایی با تاریخچه بودجود آمدن این فدراسیون ها مراجعه شود به این منبع
(6)  میثاق اصول اخلاقی  /  دکتر معتمد نژاد پدر علم ارتباطات  و مدرس دوره های دکتری دانشگاه منبع
(8) اصول بین المللی اخلاق حرفه ای در روزنامه نگاری منبع
(9) دکترمحمدمهدی فرقانی / هفتاد و چهارمین شماره فصلنامه رسانه منبع
(10) کاندیدای مزبور تصویر
(11)  لینک در صفحه گوگل  در این آدرس
(12) در مصاحبه با رادیو زمانه  منبع

نوشته شده توسط : مطلع

نظرات دیگران [ نظر]